Fonds Stimulering Thorner Erfgoed
(voorheen Fonds Kleine Monumenten)

Een van de componenten van de doelstelling van de vereniging is van cultuurhistorische aard. Vanaf de oprichting is het steeds de ambitie van de vereniging geweest om de cultuur en de geschiedenis van Thorn te bevorderen en uit te dragen. In de praktijk kwam dit erop neer dat enerzijds de wetenschappelijke studie naar het Thornse verleden werd gestimuleerd en dat anderzijds de ruimtelijke inrichting van historisch Thorn werd verrijkt met kleine monumentjes.

Wat het eerste betreft hebben de “Vrienden” zich altijd ingespannen om de archivalia van de abdij en de vorstin-abdissen, die onder de noemer van “Fonds Thorn” berusten in het Regionaal Historisch Centrum (RHC) te Maastricht, toegankelijk te krijgen door middel van een beschrijving en inventarisatie. Tot op heden namelijk is dit zeer belangwekkende archief niet echt ontsloten en derhalve voor zowel historici als andere belangstellenden niet adequaat te raadplegen. De inspanningen van onder ander de Vrienden hebben ertoe geleid, dat een onderdeel van het archief, dat van de schepenbank van Thorn, thans ter hand wordt genomen en wordt geïnventariseerd door mr. Jacques van Rensch van het genoemde RHC.

In zekere zin kunnen in dit verband ook de toneelspelen worden genoemd, die door de Stichting Historisch Spel Thorn in het leven worden geroepen. Het gaat hier om bepaalde – vaak afgeronde – fragmenten uit de geschiedenis van Thorn, die door een professionele auteur in een gedramatiseerde vorm aan het verleden worden ontrukt. Tot nu zagen een drietal drama’s niet alleen het levenslicht, maar werden zij ook opgevoerd. Dankzij een startsubsidie van de Vrienden was de genoemde stichting in staat haar eerste initiatieven te ontplooien.

Meer in het oog lopend zijn de talrijke kleinere monumenten, die men in historisch Thorn kan zien en die de ruimtelijke inrichting van het stadje een extra cachet verlenen. Noemenswaardig en moeilijk over het hoofd te zien zijn de gietijzeren pomp op de Wijngaard, de hardstenen pomp in de Bogenstraat, bij de Koninklijke Harmonie en de kroonluchter op het Dameskoor in de Abdijkerk.

Daar de aanvragen vooral in de recente jaren in aantal en diversiteit toenemen, heeft het bestuur van de vereniging in 2004 gemeend enkele criteria te moeten opstellen, waaraan een project dient te voldoen. Eén van de voorwaarden is, dat het een concrete (ruimtelijke) vorm dient te hebben en duidelijk gelieerd moet zijn aan de cultuur en geschiedenis van Thorn.

Ter financiering van de monumentjes hebben de Vrienden in het begin van de jaren tachtig een zogenaamd Fonds Kleine Monumenten gevormd. Dit Fonds wordt elk jaar gevuld door het batige saldo van de exploitatie. Tot op heden is telkenmale sprake geweest van een positief resultaat en kan het fonds, ondanks dat er herhaaldelijk aanspraken worden gemaakt op de gelden, ook in de (nabije) toekomst zijn functie blijven vervullen.

In 2018 heeft het bestuur besloten dat voortaan voor subsidie in aanmerking komen projecten die dienstig zijn aan het behouden en uitdragen van het (cultuur)historisch, materieel en immaterieel erfgoed van Thorn in brede zin.

De naam van het fonds en daarom gewijzigd in Fonds Stimulering Thorner Erfgoed.